بازسازی روش‌شناسی کارل مارکس

Authors

  • سعید زیباکلام گروه فلسفه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
Abstract:

با توجه به اهمیت روش‌شناسی در فلسفه علم و به‌ویژه در علوم اجتماعی، در این مقاله روش‌شناسی کارل مارکس یکی از موثرترین عالمان اجتماعی بررسی شده است. روش مارکسیستی امروزه به‌طورگسترده مورد استفاده پژوهشگران می‌باشد؛ درحالی‌که کمتر کسی به این مسئله واقف است. روش مارکس در مطالعه­ پدیده­ها به این صورت است که از واقعیاتِ آفاقی پیچیده آغاز می­کند و در سیری نزولی به سویِ مفاهیم هرچه بسیط­تر پیش می­رود. سپس، این مسیر در جهت معکوس طی می­شود و از مقولاتِ بسیط به سمتِ مفاهیم مرکب صعود می­کند. این چرخه در هر دو مسیر رفت‌وبرگشت و در تمامی سطوحِ انتزاع به‌صورت دیالکتیکی انجام می­شود.     دو عنصر اساسی در روش­شناسی مارکس، یکی شرایط تولیدی در هر جامعه و دومی نقش مقولات در جامعه­ بورژوازی است. مارکس کتاب مستقلی درباره‌ روشِ خود ننوشته است؛ بنابراین برای فهم روش‌شناسی وی در این مقاله به بررسی دقیقِ آثار و استخراجِ نکات روش‌شناختی از آنها پرداخته شده است. قراردادن نظریه‌ مارکس تحت عنوانِ یک نظریه‌ مشخص که در تقسیم‌بندی‌های رایجِ علوم اجتماعی وجود دارد، ممکن نیست.      هدف این مقاله به دست دادن نوعی دسته‌بندی منظم از نظریات مارکس دربارۀ روش‌شناسی است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی تطبیقی اتوپیا در اندیشه‌های اجتماعی افلاطون، ابونصر فارابی و کارل مارکس

طرح اندیشه اتوپیا از طرفی بیشتر در دوره‌هایی صورت گرفته که نظام‌های اجتماعی از عدم انعطاف سیاسی بیشتری برخوردار بوده و اندیشمندان خود را در تاثیرگذاری بر نظام سیاسی ـ اجتماعی زمان خود ناتوان دیده‌اند و از طرف دیگر وجود ساختی ناسالم و به تعبیر جامعه شناختی، غیرکارکردی، موجب می‌شده که هر کدام از اندیشمندان،‌ فیلسوفان و حتی جامعه­شناسان به ساختن تصویری ذهنی و آرمانی از جامعه‌ای که مردم و مخصوصاً طب...

full text

بررسی مقایسه‌ای آرا و نظریات کارل مارکس و ماکس وبر در حوزه نابرابری اجتماعی

نابرابری اجتماعی به موقعیت‌های نابرابر استفاده افراد یک جامعه از فرصت‌ها اشاره دارد که می‌تواند سیاسی، اقتصادی و فرهنگی باشد. هدف اصلی این مقاله بیان تشابهات و تفاوت‌های نظری 2 جامعه‌شناس یعنی کارل مارکس و ماکس وبر و همچنین بررسی موشکافانه در نظریات این 2 متفکر در حوزه جامعه‌شناسی نابرابری می‌باشد. این مقاله از نوع پژوهش اسنادی و کتابخانه‌ای است که در این روش با مراجعه به منابع متعدد در زمینه ج...

full text

بررسی تطبیقی جامعه‌شناسی دین کارل مارکس و ماکس وبر با تاکید بر جنبش بابک خرمدین

پژوهش حاضر در صدد بررسی ابعاد مذهبی جنبش بابک خرم‌دین بر‌‌ اساس جامعه‌شناسی دین کارل مارکس و ماکس وبر می‌باشد و ضمن برشمردن خاستگاه‌ها، مولفه‌ها و تفاوت‌های عقاید مارکس و وبر در این زمینه، در پی پاسخ به این پرسش است که تا چه میزان می‌توان نقش مذهب را در این جنبش، بر اساس نگاه‌های مذکور سنجید؟ این مقاله بر کاربست نوعی از جامعه‌شناسی ترکیبی دین تاکید دارد. نتایج این پژوهش که با روش مقایسه‌ای و تح...

full text

بررسی مقایسه ای آرا و نظریات کارل مارکس و ماکس وبر در حوزه نابرابری اجتماعی

نابرابری اجتماعی به موقعیت های نابرابر استفاده افراد یک جامعه از فرصت ها اشاره دارد که می تواند سیاسی، اقتصادی و فرهنگی باشد. هدف اصلی این مقاله بیان تشابهات و تفاوت های نظری 2 جامعه شناس یعنی کارل مارکس و ماکس وبر و همچنین بررسی موشکافانه در نظریات این 2 متفکر در حوزه جامعه شناسی نابرابری می باشد. این مقاله از نوع پژوهش اسنادی و کتابخانه ای است که در این روش با مراجعه به منابع متعدد در زمینه ج...

full text

بررسی تطبیقی اتوپیا در اندیشه های اجتماعی افلاطون، ابونصر فارابی و کارل مارکس

طرح اندیشه اتوپیا از طرفی بیشتر در دوره هایی صورت گرفته که نظام های اجتماعی از عدم انعطاف سیاسی بیشتری برخوردار بوده و اندیشمندان خود را در تاثیرگذاری بر نظام سیاسی ـ اجتماعی زمان خود ناتوان دیده اند و از طرف دیگر وجود ساختی ناسالم و به تعبیر جامعه شناختی، غیرکارکردی، موجب می شده که هر کدام از اندیشمندان، فیلسوفان و حتی جامعه­شناسان به ساختن تصویری ذهنی و آرمانی از جامعه ای که مردم و مخصوصاً طبق...

full text

روششناسی غزالی در روانشناسی دین

روانشناسی دین از جمله حوزه یها دینپژوهی است به که دنبال بررسی روانشناختی دین و دینداران است. این پژوهش با مطالعهی جریانات، رویکردها، روشها و ابزارهای موجود در روانشناسی دین در پی تطبیق نگرش امروزینِ روانشناسی دین با نگرش سنتی روانشناختی غزالی نسبت به دین و دینداران بود. شیوهی در ما این پژوهش مقایسه و تطبیق روششناسی غزالی با روششناسیهای موجود در روانشناسی بود. روشهای غزالی قابل تطبیق و مقایسه با ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 24  issue 97

pages  39- 55

publication date 2018-12-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023